Cookie là gì? Vai trò, lợi ích và cách quản lý an toàn

Đăng ngày 03/10/2025 bởi Ngọc Phương

Cookie là một phần quen thuộc nhưng thường bị “bỏ quên” trong thế giới Internet. Chúng giúp ghi nhớ thông tin đăng nhập, lưu giỏ hàng và hỗ trợ cá nhân hóa trải nghiệm duyệt web. Tuy nhiên thì Cookie cũng liên quan mật thiết đến quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân của người dùng. Trong bài viết này thì chúng ta sẽ cùng tìm hiểu Cookie là gì, cách hoạt động, lợi ích, rủi ro cũng như cách quản lý an toàn trong bối cảnh xu hướng Cookieless Marketing đang ngày càng phát triển.

Cookie là gì?

Cookie là những tệp nhỏ được lưu trữ trên trình duyệt của người dùng khi họ truy cập một trang web. Nói một cách đơn giản thì Cookie giống như “ghi chú nhớ” giúp website nhận diện và lưu giữ thông tin về bạn, chẳng hạn như ngôn ngữ bạn chọn, sản phẩm đã thêm vào giỏ hàng hay trạng thái đăng nhập.

Cookie thường được tạo ra bởi chính website mà bạn truy cập và trình duyệt sẽ lưu lại các dữ liệu này. Khi bạn quay lại thì trang web sẽ “đọc” Cookie để hiển thị nội dung hoặc chức năng phù hợp. Nhờ vậy mà bạn không cần nhập lại thông tin hay thao tác nhiều lần.

Trong marketing online thì Cookie đóng vai trò quan trọng giúp doanh nghiệp theo dõi hành vi người dùng, từ đó cá nhân hóa quảng cáo và cải thiện trải nghiệm khách hàng. Đây cũng là nền tảng của nhiều chiến lược digital marketing, đặc biệt là Remarketing và phân tích dữ liệu người dùng.

Các loại Cookie phổ biến

Cookie không chỉ có một dạng duy nhất mà được phân chia thành nhiều loại khác nhau, mỗi loại phục vụ một mục đích riêng trong việc lưu trữ và quản lý dữ liệu người dùng. Hiểu rõ sự khác biệt giữa các loại Cookie sẽ giúp bạn nắm bắt cách chúng tác động đến trải nghiệm duyệt web và hoạt động marketing.

1. Session Cookie

Session Cookie là loại Cookie tạm thời và chỉ tồn tại trong phiên làm việc của trình duyệt. Khi bạn đóng cửa sổ trình duyệt thì Session Cookie sẽ tự động bị xóa. Chúng thường được dùng để ghi nhớ các hành động ngắn hạn, chẳng hạn như giữ sản phẩm trong giỏ hàng cho đến khi bạn hoàn tất thanh toán.

2. Persistent Cookie

Trái ngược với Session Cookie thì Persistent Cookie được lưu giữ lâu dài trên thiết bị của bạn, kể cả sau khi tắt trình duyệt. Chúng hỗ trợ ghi nhớ thông tin đăng nhập, ngôn ngữ, hoặc sở thích cá nhân, giúp bạn tiết kiệm thời gian khi quay lại website.

3. First-party Cookie

First-party Cookie là loại Cookie được tạo trực tiếp từ chính website mà bạn đang truy cập. Ví dụ: khi bạn đăng nhập vào một diễn đàn, website sẽ tạo ra First-party Cookie để ghi nhớ tài khoản của bạn.

4. Third-party Cookie

Không phải do trang web bạn truy cập trực tiếp tạo ra, mà đến từ bên thứ ba, như các nền tảng quảng cáo hoặc công cụ phân tích (Google Analytics, Facebook Pixel...). Đây chính là loại Cookie giúp doanh nghiệp theo dõi hành vi người dùng trên nhiều trang web khác nhau để phục vụ quảng cáo Remarketing.

5. Secure & HttpOnly Cookie

Secure & HttpOnly Cookie là những Cookie nâng cao về bảo mật. Secure Cookie chỉ được truyền tải qua kết nối HTTPS để tránh bị đánh cắp dữ liệu, trong khi HttpOnly Cookie ngăn chặn việc bị truy cập từ JavaScript, giúp bảo vệ thông tin nhạy cảm như mật khẩu hoặc token đăng nhập.

Cookie hoạt động như thế nào?

Cookie là một trong những cơ chế cốt lõi giúp website “ghi nhớ” người dùng, mang đến trải nghiệm mượt mà và cá nhân hóa hơn. Để hiểu rõ hơn thì chúng ta hãy đi từng bước trong quá trình hoạt động của Cookie:

1. Cơ chế tạo và lưu trữ Cookie

Khi bạn truy cập một website thì máy chủ (server) có thể gửi kèm theo một đoạn dữ liệu nhỏ gọi là Cookie xuống trình duyệt. Trình duyệt (Chrome, Safari, Firefox...) sẽ lưu trữ đoạn dữ liệu này trên thiết bị của bạn. Cookie thường bao gồm thông tin nhận dạng (ID người dùng, thời gian phiên làm việc, cài đặt ngôn ngữ…) và được giới hạn trong một dung lượng nhỏ.

2. Cách website/trình duyệt đọc và sử dụng Cookie

Ở những lần truy cập tiếp theo thì trình duyệt sẽ tự động gửi lại Cookie này cho máy chủ. Nhờ vậy mà website có thể nhận diện được bạn là ai và cung cấp trải nghiệm liền mạch: không cần đăng nhập lại, giỏ hàng được giữ nguyên hoặc nội dung gợi ý phù hợp với thói quen trước đó. Đối với bên thứ ba (third-party), Cookie còn được dùng để theo dõi hành vi người dùng trên nhiều website khác nhau nhằm phục vụ mục tiêu quảng cáo và phân tích.

3. Minh họa thực tế

Ví dụ khi bạn đăng nhập Facebook thì hệ thống sẽ tạo một Cookie chứa thông tin xác thực tài khoản. Ngay cả khi bạn tắt trình duyệt và mở lại thì Facebook vẫn “nhận ra” bạn nhờ Cookie từ đó giúp bạn không cần nhập lại mật khẩu. Hoặc khi mua hàng trên Shopee thì giỏ hàng của bạn sẽ được lưu lại bằng Session Cookie. Dù bạn chuyển qua nhiều trang sản phẩm khác nhau thì Shopee vẫn ghi nhớ món hàng bạn đã thêm. Nếu bạn quay lại vào ngày hôm sau, Persistent Cookie sẽ giúp Shopee hiển thị lại lịch sử tìm kiếm hoặc sản phẩm gợi ý phù hợp với sở thích của bạn.

Vai trò và lợi ích của Cookie

Cookie không chỉ là một đoạn dữ liệu nhỏ, mà còn là công cụ quan trọng trong việc mang lại trải nghiệm cá nhân hóa, tối ưu hiệu quả kinh doanh và hỗ trợ marketing online. Dưới đây là những vai trò và lợi ích nổi bật của Cookie:

Ghi nhớ thông tin đăng nhập & tùy chỉnh cá nhân: Cookie cho phép người dùng duy trì trạng thái đăng nhập mà không cần nhập lại mật khẩu mỗi lần truy cập. Ngoài ra, chúng giúp lưu các tùy chọn như ngôn ngữ, giao diện, vị trí địa lý… tạo cảm giác thoải mái và tiện lợi cho người dùng.
Hỗ trợ quảng cáo & Remarketing: Cookie, đặc biệt là third-party cookie, được dùng để theo dõi hành vi người dùng trên nhiều website. Nhờ đó, các nền tảng quảng cáo (Google, Facebook…) có thể hiển thị quảng cáo phù hợp với sở thích và hành vi trước đây của khách hàng. Đây chính là nền tảng cho các chiến dịch remarketing, giúp doanh nghiệp “theo chân” khách hàng tiềm năng và tăng khả năng chuyển đổi.
Thu thập dữ liệu hành vi người dùng để tối ưu trải nghiệm: Thông qua việc phân tích dữ liệu từ Cookie, doanh nghiệp có thể hiểu rõ hơn về hành vi của khách hàng: họ thường ghé thăm trang nào, ở lại bao lâu, sản phẩm nào được quan tâm nhiều nhất. Thông tin này là cơ sở để cải thiện bố cục website, nội dung, tốc độ tải trang, và chiến lược marketing tổng thể.
Tăng hiệu quả trong thương mại điện tử (giỏ hàng, thanh toán): Trong các website thương mại điện tử thì Cookie đóng vai trò cốt lõi để lưu trữ giỏ hàng. Dù người dùng rời khỏi website, những sản phẩm đã thêm vẫn được giữ lại nhờ Cookie. Khi quay lại, khách hàng có thể tiếp tục mua sắm mà không cần thao tác lại từ đầu. Ngoài ra thì Cookie còn giúp ghi nhớ phương thức thanh toán hoặc địa chỉ giao hàng, rút ngắn quá trình checkout, từ đó nâng cao tỷ lệ hoàn tất đơn hàng.

Rủi ro và hạn chế khi sử dụng Cookie

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích nhưng Cookie vẫn tồn tại không ít rủi ro và hạn chế cần được quan tâm:

Nguy cơ bảo mật & quyền riêng tư: Cookie lưu trữ dữ liệu cá nhân như tài khoản, hành vi duyệt web. Nếu hacker khai thác được, chúng có thể bị sử dụng trái phép, dẫn đến rủi ro rò rỉ thông tin và xâm phạm quyền riêng tư.
Theo dõi quá mức & Remarketing không mong muốn: Third-party cookie thường được dùng để theo dõi người dùng trên nhiều nền tảng. Điều này có thể tạo cảm giác “bị giám sát” khi khách hàng liên tục thấy quảng cáo bám theo mình, gây phản cảm và làm giảm niềm tin vào thương hiệu.
Xu hướng người dùng chặn Cookie: Nhiều người dùng hiện nay sử dụng các trình duyệt hoặc tiện ích mở rộng để chặn Cookie. Điều này ảnh hưởng đến khả năng thu thập dữ liệu, đo lường hành vi và triển khai remarketing của doanh nghiệp, khiến các chiến dịch quảng cáo kém hiệu quả hơn.

Xu hướng và thay đổi trong việc sử dụng Cookie

Trong bối cảnh lo ngại về quyền riêng tư ngày càng gia tăng thì việc sử dụng Cookie cũng đang trải qua những thay đổi lớn:

Các quy định pháp lý (GDPR, CCPA): Châu Âu và Mỹ đã ban hành nhiều đạo luật bảo vệ dữ liệu, buộc doanh nghiệp phải minh bạch trong việc sử dụng Cookie. Người dùng cần được thông báo rõ ràng và có quyền từ chối hoặc chấp nhận Cookie khi truy cập website.
Xu hướng Cookieless Marketing & giải pháp thay thế: Các thương hiệu đang tìm cách tiếp cận khách hàng mà không phụ thuộc quá nhiều vào Cookie, chẳng hạn như: thu thập dữ liệu First-party (dữ liệu do chính doanh nghiệp ghi nhận), sử dụng Contextual Targeting (quảng cáo dựa vào ngữ cảnh nội dung), hay tận dụng AI & Machine Learning để phân tích hành vi mà không cần tracking cá nhân quá sâu.
Google loại bỏ Third-party Cookie trên Chrome: Google đã chính thức công bố kế hoạch loại bỏ third-party cookie khỏi trình duyệt Chrome – vốn chiếm hơn 60% thị phần toàn cầu. Thay thế cho Cookie sẽ là giải pháp như Privacy Sandbox, cho phép quảng cáo được cá nhân hóa nhưng vẫn đảm bảo quyền riêng tư.

Có thể thấy, Cookie vẫn giữ vai trò quan trọng nhưng tương lai của marketing sẽ cần thích ứng với một thế giới “Cookieless” – nơi dữ liệu được khai thác minh bạch hơn, hướng đến bảo mật và trải nghiệm người dùng.

Cách quản lý và bảo vệ Cookie an toàn

Để tận dụng lợi ích mà Cookie mang lại nhưng vẫn đảm bảo an toàn, cả người dùng lẫn doanh nghiệp đều cần có những biện pháp quản lý hiệu quả:

1. Đối với người dùng

Thường xuyên bật/tắt hoặc xóa Cookie trong trình duyệt như Chrome, Firefox, Safari nhằm tránh việc lưu trữ thông tin quá lâu.

Kiểm tra và điều chỉnh cài đặt quyền riêng tư để giới hạn loại Cookie được phép hoạt động.

Sử dụng chế độ ẩn danh (Incognito/Private Mode) khi duyệt web để hạn chế lưu lại lịch sử truy cập.

Cài đặt thêm tiện ích bảo mật giúp kiểm soát các Cookie của bên thứ ba, ngăn chặn việc theo dõi không mong muốn.

2. Đối với doanh nghiệp

Minh bạch trong việc thu thập và sử dụng Cookie, thông báo rõ ràng bằng banner hoặc pop-up khi khách hàng truy cập.

Tuân thủ các chính sách bảo mật dữ liệu theo quy định quốc tế (GDPR, CCPA).

Chỉ lưu trữ và khai thác những dữ liệu cần thiết, tránh thu thập quá mức gây mất niềm tin.

Sử dụng Cookie hợp lý để cân bằng giữa trải nghiệm cá nhân hóa cho người dùng và mục tiêu marketing của doanh nghiệp.

Khi được quản lý đúng cách thì Cookie không chỉ là công cụ hỗ trợ mà còn trở thành cầu nối giúp gia tăng sự tin tưởng giữa thương hiệu và khách hàng.

Kết luận

Tóm lại thì Cookie đóng vai trò quan trọng trong việc cá nhân hóa trải nghiệm người dùng, hỗ trợ quảng cáo, remarketing và nâng cao hiệu quả kinh doanh online. Tuy nhiên, trong bối cảnh quyền riêng tư được đề cao và các quy định ngày càng siết chặt, cả người dùng lẫn doanh nghiệp cần hiểu rõ về Cookie để sử dụng một cách thông minh và có trách nhiệm.

Xu hướng “Cookieless Marketing” đang dần định hình tương lai. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải linh hoạt chuyển đổi, áp dụng các giải pháp thay thế như dữ liệu First-party, Contextual Ads và công nghệ AI để vừa đáp ứng yêu cầu bảo mật, vừa tối ưu hiệu quả tiếp thị.